Kunstenaars zijn meesters in het visualiseren, verbeelden en overtuigen. Met hun werk vertellen ze verhalen die beklijven. Door het experiment op te zoeken en gebruik te maken van elementen uit de natuur, is Ronald van der Meijs in staat verrassende kinetische kunst te maken. Zijn locatiegebonden installaties vol beweging zijn speciaal ontwikkeld om analoog geluid te genereren. Maar er speelt meer: met zijn werk wil hij laten zien hoe we ons als mens verhouden tot de natuur in een volledig door ons ontworpen technocratische samenleving. De vergankelijkheid van de mensheid en onze rol in het ecosysteem spelen daarbij een steeds prominentere rol.
Door Etienne Boileau
Ik spreek Van der Meijs via een videoverbinding als hij in Z-Frankrijk is aangekomen. Hij is dan net terug van een langdurig verblijf in het Marokkaanse Atlasgebergte en de Ouzina woestijn. Daar werkte hij aan het door hem geïnitieerde ongoing Nomadic Sound Art Project: een tijdelijk project middenin de woestijn waar hij enkele traditionele Gnawa muziekinstrumenten van de nomaden verbond met high-tech solar panels en elektromotortjes. Zodra de zon schijnt maken de instrumenten geluid, schuiven er wolken voorbij dan spelen ze langzamer of vallen zelfs stil. Een vervreemdend schouwspel, zo middenin de woestijn.
Je hebt dit project op twee locaties in de woestijn uitgevoerd. Waarom op twee locaties?
De eerste locatie van het project was helemaal in het Zuiden van Marokko aan de rand van de Sahara, de tweede was een hoogvlakte op 2300 meter aan de zuidkant van het Atlasgebergte. In beiden gebieden leven veel nomaden. Het gaat hier om een tijdelijke installatie die ik film en fotografeer en na een paar dagen weer oppak met de bedoeling in contact te komen met langs trekkende nomaden.
Hoe is de leefsituatie van de nomaden momenteel?
“Als je kijkt naar het klimaat is de situatie daar gewoon schrijnend. Er is steeds minder te eten voor de geiten, kamelen en schapen die ze hoeden. In het noorden van het land waar veel landbouw plaatsvindt, viel de laatste tijd geen druppel regen, veel waterbronnen staan er droog. Terwijl meer zuidelijk de woestijn onlangs in korte tijd overspoeld werd door regenwater. Die nomadenvolkeren zijn eigenlijk een uitstervend ras. Niet alleen het klimaat speelt ze parten; regeringen willen graag hun bevolking controleren en dus ook de nomaden, die daarom vaak gedwongen worden om een vaste woonplaats of verblijfplaats te zoeken. Ze staan met een been in de moderne tijd; zitten weliswaar nog steeds op een kameel maar wel met een mobiele telefoon. Mijn installatie verwijst daar ook naar. Ik maak gebruik van traditionele instrumenten, die worden aangestuurd door high-tech elektronica.”
Odoshi Cloud Sequence
Dan komen we te spreken over zijn fraaie installatie Odoshi Cloud Sequence, die tot juni 2025 in het beeldenpark van Stichting Landart Delft te zien is. Volgens van der Meijs gaat het om een ecologische geluidsinstallatie die een nieuwe symbiose vormt tussen natuur en cultuur. Hij maakt daarbij gebruik van het principe van de Japanse tuimelaar. Drie installatie-units vullen zich langzaam door middel van waterpompjes, waarna de buizen tuimelen en een plens water creëren. Die beweging slaat een toets van een vibrafoon aan waarvan de zuivere toon langzaam uitsterft. Het typische vibrafoon effect wordt aangedreven door een systeem van windturbines en resonantie buizen.
Heb je hier een speciale compositie voor gemaakt?
“Nee, dat berust op toeval. Het geluid dat je gaat horen is volledige afhankelijk van hoe je die units op de zon plaatst en of er wind staat. De sequence - technisch gezien een apparaat waarmee je ritmes en ander functies kunt in stellen – wordt hier gevormd door de natuur: De zon, wind en wolken bepalen het ritme van de beweging van de buizen en daarmee de geluidcompositie”
Je maakt gebruik van drie waterpompen die ieder een eigen zonnepaneel hebben. Dus als de zon niet schijnt werkt de installatie niet?
“Dat klopt, dan gebeurt er niets. De zon is een allesbepalende factor bij deze installatie. Het gaat hier juist om de acceptatie van de natuur”
Amaryllis Switch
En er is een project voor de toekomst waarvan Van der Meijs hoopt dat het door kan gaan.
De installatie Amaryllis Switch – What if bacteria will construct a new habitat of our plastic waste is bedoeld om in Amsterdam in de ruimte van Bradwolff Projects uitgevoerd te worden. Het betreft een installatie waarin groei en verval samenkomen. Twee levende schakelaars bepalen de groei en het ineenkrimpen van twee plastic celstructuren. Het poëtisch ogende werk verwijst inhoudelijk naar massaconsumptie en oceaanvervuiling.
Wat doet die amaryllis in deze installatie?
“Ik heb twee groeiende amaryllissen tussen de stopcontacten en de pompen gezet. Die bloembollen gaan al groeiende bepalen wanneer de pomp, waar de celstructuren aan verbonden zijn, wel of niet loopt. Ze fungeren als twee organische, levende schakelaars. Ze groeien langs een messing frame en naarmate ze omhoog groeien, tikken ze kleine microschakelaars aan. Daardoor wordt de stroom onderbroken en komt de celstructuur tot stilstand en zakt alles weer in. Wanneer de bloemknop voorbij de schakelaar is gegroeid schakelt de stroom weer in, loopt de luchtpomp weer, en die zorgt dan dat de plastic celstructuur weer vol loopt. Dit proces gaat gedurende de gehele periode van 1,5 maand van de tentoonstelling door. Overigens weet ik niet of het project door kan gaan; dat hangt grotendeels van de toekenning van subsidies af. ”
Waaruit is die plastic celstructuur opgebouwd?
“De structuur is opgebouwd uit gerecycled plastic tassen en ziet eruit als een enorme hoeveelheid onafhankelijke cellen met dito luchtslangen en twee speciale luchtpompen. De celstructuur zal traag en ongecontroleerd in een herhalende sequence groeien en vervolgens weer in een vervallen ingekrompen staat terugkeren.”
Je zegt daarmee te verwijzen naar onze kapitalistische economie met al z’n massaconsumptie/ Leg ‘ns uit?
Ik vind het belangrijk dat er iets over het enorme plastic verbruik gezegd wordt en dat dat mensen wakker schudt. Die plastic boodschappentassen die ik in deze installatie gebruik, refereren aan de enorme overconsumptie in onze Westerse wereld. De enige oplossing voor het klimaatprobleem is naar mijn mening consuminderen.
Hoe denk jij over de rol van de mens binnen het ecosysteem?
Die is redelijk dramatisch te noemen. We zijn weliswaar onderdeel van de natuur, maar in de loop der tijd zijn we eerder een doorgedraaid organisme geworden dat misbruik maakt van de natuur. We leven totaal niet meer in harmonie; we vervuilen de aarde alleen maar. Ik ben daarom wel vrij pessimistisch over de toekomst van de mens op deze aardbol; de huidige klimaatproblematiek zie ik ons niet oplossen.
Alles is water/ Aqua Vitae
29 september t/m 30 januari 2025
(Odoshi Cloud Sequence blijft staan tot juni 2025)
Stichting Landart Delft
www.landartdelft.nl
Amaryllis Switch – What if bacteria will construct a new habitat of our plastic waste 19 januari t/m 1 maart 2025 (onder voorbehoud) Bradwolff Projects www.bradwolffprojects.nl
www.ronaldvandermeijs.nl
Copyright 2024 © Etienne Boileau
|