Communart

terug naar artikelen | printversie

Aan een stoffig, ijzeren bureau in een afgeschermd gedeelte van een bedrijfshal praat ik met Daan Roosegaarde, die enthousiast vertelt over zijn opleidingen en de oprichting daarna van Studio Roosegaarde, een social design laboratorium voor interactieve kunst, mode en architectuur. “Ik heb eigenlijk drie heel verschillende opleidingen achter elkaar gevolgd. Waarom ik heel in het begin voor de Academie in Arnhem koos, weet ik niet meer. Wel weet ik dat ik daarna naar de Aki ben gegaan, waar ik de vrijheid proefde die ik toen nodig had. Als laatste volgde een postgraduate architectuur aan het Berlage Instituut waar ik mijn master architectuur heb gehaald. Ik houd van die kunstwereld en zal dat ook altijd blijven doen, maar kunst staat soms teveel in een witte ruimte met een bordje ‘Aub niet aanraken’. Dat vind ik horror, volgens mij wordt kunst dan decoratie. Ik wil juist dat wat ik doe consequenties heeft; dat je de wereld beter en mooier, en zelfs slimmer maakt.”

Relevantie
Tijdens de kunstacademie realiseerde Roosegaarde zich dat hij geïnteresseerd was in context, in een verhaal uitlokken. Zijn latere master architectuur leerde hem hoe hij een koppeling tussen kunst en architectuur tot stand kon brengen. Roosegaarde: “Als je kijkt wat we nu doen, zie je dat we eigenlijk precies in het midden zitten: iets tussen kunst en architectuur of design in. Zo’n Smart Highway - die ‘s nachts oplicht en overdag door het zonlicht wordt opgeladen - is eigenlijk gewoon landschapskunst: denk aan Serra, Richard Long, Walter de Maria. Maar tegelijkertijd heeft zo’n ontwerp ook een functie, die er - in het geval van een slimme snelweg - voor kan zorgen dat zo'n highway de hele wereld overgaat. Pas dan heeft zo'n ontwerp voor een poëtische, energieneutrale weg ook echt impact. Met Studio Roosegaarde hebben we steeds dingen gemaakt die op je reageren, zoals Dune (een installatie van wuivende staken van fiberglass, waar zich bovenop lichtcellen bevinden die oplichten als je in de buurt komt) en Intimacy (een jurk die reageert op lichaamstemperatuur en zelfs transparant kan worden). Techniek is daarbij een middel en geen doel; je gebruikt techniek om je dromen te verwezenlijken. Uiteindelijk wil je kunst maken die relevant is.”

Kunst en duurzaamheid
Dan praten we over op zijn nieuwste projecten in China, en haalt Roosegaarde een plastic zakje met wat gedroogde korrels 'Beijing smog' tevoorschijn: “Deze hoeveelheid co2 persen we onder druk samen in een kleine, vierkante cassette bovenop een gouden ring: eenSmogring. Als je die koopt, koop je duizend m³ schone lucht. Die ringen komen straks wereldwijd in een oplage te koop. Het liefst maak ik site specific work: zo zijn we nu het schoonste plekje van Beijing aan het maken door daar smogvrije parken te ontwikkelen samen met een Nederlandse firma en een fijnstofexpert. Zo’n smogvrij park bevindt zich in de vrije ruimte en is niet overkoepeld. Binnenin het park staat een soort kiosk die de lucht zuivert: vieze lucht gaat er boven in, schone lucht gaat er aan de onderkant weer uit. Ook aan de zijkanten staan grote afzuigers. Die zorgen ervoor dat het hele park van 50 x 50 m zo’n 75 % schoner is dan de rest van Beijing. Zo wordt er een nieuwe habitat geschapen, waarmee je laat zien hoe de nieuwe wereld eruit kan gaan zien. Je gaat je als inwoner van Beijing dan afvragen: wat moeten we samen doen om de rest van de stad ook zo schoon te krijgen? Het gaat me om het bewustwordingsproces; mensen voelen dat het ook anders kan. Voor mij is dat duurzaamheid.”

Technopoëzie
Volgens Roosegaarde wordt techniek meer en meer een gesprekspartner die je naar believen kunt gebruiken en die van ons ook dingen vraagt: “Mijn interactieve boodschap over technopoëzie duikt inmiddels overal op. Zo bracht ik vorig jaar het werk Dune in het fraaie achttiende-eeuwse stadspaleis van de Nederlandse ambassadeur in Parijs. Daarna kwam Lotus Dome - waar er maar één van is - in het Rijksmuseum, ook fantastisch. Interessant is die koppeling tussen het oude en het nieuwe. Een dergelijke koppeling is ook de basis voor Glowing het Van Gogh-Roosegaarde fietspad dat we nu aan het maken zijn in Nuenen, een Brabants dorp waar Van Gogh heeft gewoond. De tegels in het pad worden bewerkt met de verven waar we nu de slimme snelwegen meemaken; ze laden zich overdag op en geven ’s avonds licht. Als je over het pad wandelt, is het alsof je door een Van Gogh heenloopt. De patronen in de tegels zijn afgeleid van spiraalvormige wolkenluchten uit een schilderij van Van Gogh: pure poëzie. ”

Copyright 2014 © Etienne Boileau