‘Bring home the truth’

Mark Wallinger in De Pont

 
De Engelse kunstenaar Mark Wallinger behoort in eigen land tot één van de belangrijkste kunstenaars van dit moment. Uit zijn conceptuele werk spreekt een typisch Brits gevoel voor humor, al hebben zijn latere werken  een wat serieuzere ondertoon. Dat speelt vooral in twee uiterst kritische, politiek geëngageerde installaties, die nu samen met een twintigtal andere werken in Museum De Pont te zien zijn.
 
Tekst: Etienne Boileau 
 
Mark Wallinger (1959) hanteert als kunstenaar een grote variëteit aan media waaronder video, fotografie, installaties en performances. Maar ook schilder- en beeldhouwkunst zet hij in om zijn concepten vorm te geven. Zo plaatste hij in ’99 als eerste een levensgrote marmeren weergave van een onbekende man op The Fourth Plinth, de lege sokkel op Trafalgar Square. Met een stuk verguld prikkeldraad op het kale hoofd en wat textiel om z’n middel, doopte Wallinger het beeld Ecce homo. Velen zagen het als een stand-in voor Jezus Christus. Favoriete thema in Wallingers vroege werk was het christelijke geloof. Daarnaast speelt hij graag met oeroude mythen en sagen en de typisch Britse identiteit.

Veranderende identiteit
In 2009 werd Wallingers ontwerp voor een Landmark Project vlakbij het internationale treinstation Ebbsfleet uitgekozen. Het betrof een vijftig meter hoge schimmel, middenin het golvende landschap van Kent. Dit ter versterking van de Britse identiteit; een wit paard is immers het symbool van die streek. Liefhebbers van zijn werk roemden zijn ontwerp vanwege het oude en nieuwe Engeland dat er in samenkomen en de Tolkienesque verschijning van de schimmel. Of het ooit wordt uitgevoerd is de vraag: de kosten worden inmiddels geraamd op het zesvoudige van wat bij aanvang was begroot.
Voor de fotoserie Passport Control uit ’88 – straks in De Pont te zien – bekladde Wallinger zijn eigen pasfoto dusdanig, dat telkens andere etnische stereotypes ontstonden. Met deze grappige serie bewerkte foto’s wilde Wallinger het concept dat aan een pasfoto ten grondslag ligt, ter discussie stellen: ‘ben ik dat werkelijk, alleen omdat de foto gelijkenis vertoont met mijn portret ?’
Zijn performance Sleeper (2004) in de Neue National Galerie in Berlijn is van een andere orde. Gestoken in een berenpak liep hij negen nachten lang blootsvoets rond in een spaarzaam verlichte, glazen kooi. Bezoekers zagen een verwarde beer achter glas, voorzichtig schuifelend en dan weer hollend. Het kunstwerk was dit keer Wallinger zelf, verkleed als beer. Tijdens een van die eenzame nachten in het museum vroeg hij zich op filosofische wijze af: 'wat voor een merkwaardig bestaan hem op deze plek gebracht had.’

Kunst als protest   
De afgelopen jaren heeft Wallinger zich voor een groot deel laten leiden door zijn kritiek op de Britse samenleving en de machthebbers die daarin een rol spelen. Bekijk daarvoor zijn installatie State Britain in De Pont, die eerder ook in 2007 in Tate Britain te zien was. Een duidelijk protest tegen de Engelse deelname aan de oorlog in Irak en de politieke machinaties die daaraan ten grondslag lagen. Wallinger kreeg er indertijd de Turner Prize voor. Het meer dan 43 meter lange werk is een replica van het protestkamp dat de Engelse actievoerder Brian Haw vijf jaar lang op het plein voor The Houses of Parliament in Londen bezette. Op last van de overheid werd die plek in 2006 ontruimd. Nog voor de ontruiming maakte Wallinger er een fotoreportage van. Aan de hand daarvan fungeren nu honderden gereconstrueerde billboards, banners, schilderijen en lappen vol satirische slogans als monument voor deze beroemde Britse activist. State Britain kan gezien worden als een site-specific installatie die in de context van een museum tot kunst verheven wordt.
 Wallingers interesse in machtsstructuren komt wat diffuser tot uiting in de installatie According to Mark uit 2010, die ook in De Pont te zien is. Zo’n honderd verschillende stoelen staan keurig opgesteld in rijen van tien. Op de rugleuning telkens de naam van de kunstenaar. Daarmee zijn de stoelen tegelijkertijd gemarkeerd (to mark= markeren). Bovendien zijn de stoelen door middel van touwtjes in een centraal punt op de tegenoverliggende wand met elkaar verbonden. Deze vrolijk gekleurde installatie blijkt een niet mis te verstane metafoor voor de werking van macht: instituties trekken aan de touwtjes en doen er alles aan om individuen in de hand te houden. Steeds vaker stelt Wallinger openlijk vragen omtrent inperking van de vrijheid van meningsuiting en de teloorgang van andere burgerrechtelijke vrijheden in eigen land. Bij de uitreiking van de Turner Prize in 2007 reageerde hij als volgt: ‘Bring home the truth, give us back our rights and trust the people.’

Copyright (c) 2011 Etienne Boileau
 



Mark Wallinger, State Britain 2007, installatie